Tweedelijns tandheelkunde

kies/wortel ontsteking

Wat is een kies/wortel ontsteking

Een wortelkanaal is open aan de kant van de kieswortel, daar gaan zenuw en bloedvat de kies in. Ter hoogte van het kauwvlak is het wortelkanaal afgesloten.
De kiezen van een paard hebben meerdere wortelkanalen, deze lopen vanaf het kauwvlak richting de kieswortels. Voordat de wortelkanalen verder gaan in de kieswortels komen ze eerst samen, daarnaast hebben ze in de kieswortel meerdere kleine vertakkingen. Hierdoor is het bij een paard niet mogelijk om (succesvol) een wortelkanaal behandeling uit te voeren.

Een kies(wortel)-ontsteking kan ontstaan als :

Hoe te herkennen

We hebben een overzicht gemaakt van de verschillende klachten die het paard kan laten zien. Sommige klachten kunnen acuut ontstaan er zijn ook klachten die onopvallend beginnen en zich met de tijd verergeren.

Verschillende voorbeelden van kiezen die klinische afwijkingen vertonen.

neusuitvloeiing uit één neusgat
voorhoofdsholte-ontsteking/ sinusitis
verdikking aan het hoofd of aan de onderkaak
gevoeligheid aan het hoofd
speekselen/ kwijlen
proppen maken met kauwen
rijtechnische klachten zoals: sterk (aan één kant), minder werkwillig, verzet
stinken uit de mond of neus
lusteloosheid/ depressie

Diagnose

De diagnose van een ontstoken kies(wortel) is gebaseerd de klinische klachten, het onderzoek in de mond en röntgenfoto’s. In zeer zeldzame gevallen adviseren we onderzoek door middel van een CT-scan.

Behandeling

frontal sinus, 2. conchofrontal sinus, 3. dorsal nasal concha, 4. caudal maxillary sinus, 5. rostral maxillary sinus, 6. ventral nasal concha.

De behandeling vindt plaats bij het staande paard. Er zal eerst oraal (via de mond) begonnen worden met de kies los te werken in de kaak. Als de kies zijn kroon al verloren is en hierdoor geen grip meer heeft om met een tang eruit te komen, zal er over gegaan worden op een andere techniek. Er zal dan een klein gaatje gemaakt worden van nog geen cm boven de kies. Met een dunne pin kan de kies dan naar beneden toe geduwd worden. Er kan ook voor gekozen worden om de kies vanaf het oppervlak te benaderen. Dan zal er een klein gaatje in de wang gemaakt worden om op deze manier de kies als een kurk uit de tandkas te kunnen trekken.

Het is van groot belang dat er geen stukjes kies achter blijven en ook dat er tijdens de verschillende technieken geen omringende kiezen beschadigd worden. Binnen de praktijk is dit een van de behandelingen waar we ons al jaren op toegelegd hebben en veel ervaringen in hebben opgedaan.

Nazorg

Na dat de kies verwijderd is zal er een putty in gaan. Dit is een plug die er voor zorgt dat er geen voer in het gat kan komen en dat de holte eronder kan genezen. Deze putty zal 2 a 3 keer verwisseld worden tijdens de controle in de weken na de extractie. Binnen 2 weken zal de eerste controle zijn. De putty wordt dan verwijderd en eventueel verkort en weer terug geplaatst. Er zal ook gekeken worden hoe de holte zich aan het opvullen is met nieuw weefsel. Binnen 2 weken zal er dan een volgende controle zijn en gekeken worden of de putty er al uit kan of dat de putty weer ingekort en terug geplaatst dient te worden. Ook wordt er tijdens deze controle gekeken of het gebit nog aandacht nodig heeft en gebalanceerd moet worden.

Binnen enkele weken is de holte in de mond weer volledig gesloten

EOTRH

Wat is EOTRH

Equine Odontoclastic Tooth Resorption and Hypercementosis is een aandoening waarbij de tanden kunnen gaan oplossen of erg gaan zwellen. Vaak komt dit bij oudere dieren voor en het is bekend dat dit een zeer pijnlijke aandoening kan zijn. In de meeste gevallen begint deze ziekte bij de buitenste snijtanden en verloopt het uiteindelijk naar de binnenste. De haaktanden en de kiezen kunnen in zeldzame gevallen ook mee spelen.

De oorzaak van deze aandoening is nog niet geheel achterhaald maar er is wel bekend dat er een bepaalde erfelijke factor is en dat de voeding van het paard een rol speelt.

Hoe te herkennen

Vaak valt bij EOTRH als eerst op dat het tandvlees wat roder wordt of wat terugtrekt. De paarden zijn bij het balanceren van de snijtanden soms wat gevoeliger en hebben vaak wat meer tandsteen vorming op de tanden. Sommige eigenaren merken op dat hun paard wat uit de mond ruikt of dat ze moeite hebben met het afhappen van wortels of appels. Het paard kan wat meer speekselen of de mond soms open houden. In de mond valt het op dat er vaak fistels in het tandvlees zitten. Fistels zien eruit als kleine puistjes.

Het klinische en rontgenlogische beeld van een paard met een zeer ver stadium van EOTRH

Diagnose

De diagnose word door onze dierenarts gesteld door de klinische inspectie in de mond en door het maken van rontgenfotos. De rontgenfotos geven extra informatie over de mate van resorptie in de wortel en ook van de hypercementose die niet aan de voorkant zichtbaar is.

Behandeling

Tijdens de behandeling zullen de zieke elementen getrokken worden. Voor de elementen die nog niet aan gedaan zijn is het belangrijk om de balans te herstellen en te zorgen dat er niet veel druk op de tanden staat. Om de paarden in te toekomst te ondersteunen zal er met de eigenaren naar het rantstoen gekeken kunnen worden en is het voor veel paarden raadzaam om ze te ondersteunen met vitalpilz. De paarden die veel tandsteen vormen kunnen er erg bij gebaat zijn als de eigenaar de tanden poetst.

Nazorg

Na de extractie is het belangrijk dat de paarden een aantal dagen pijnstilling toegediend krijgen en dat de wondgenezing goed in de gaten gehouden word. Om de overige elementen te blijven monitoren is het raadzaam na ongeveer 6 maanden controle fotos te maken en om de druk van de snijtanden te houden is het verstandig de eerste controle voor het balanceren na 3 maanden te doen.

Hier was een volledige extractie noodzakelijk om het paard pijnvrij te kunnen krijgen.

Diastase

Wat zijn diastase

Diastase zijn ruimte tussen de kiezen waar voer in blijft zitten, vaak kuil of hooi. Dit voer zorgt voor veel druk op het tandvlees wat zich hierdoor gaat terug trekken en kan gaan ontsteken. Bij erge gevallen kan hierdoor zelfs een kieswortelontsteking ontstaan. De druk die het voer in de diastase ook wel pockets genoemd veroorzaakt is erg pijnlijk met eten.
Vaak is de oorzaak van diastase een slecht gebalanceerde mond in combinatie met natte kuil. Ook bij jonge paarden in de opfok periode komen we het regelmatig tegen. Er speelt ook een erfelijke factor mee, we zien het in sommige bloedlijnen vaker terug komen dan in andere.

Hoe te herkennen

De diastase zijn voor de eigenaren te herkennen doordat de paarden vaak vermageren en proppen van het hooi/kuil maken. Het opgehoopte kuil kan ook erg gaan stinken en sommige eigenaren valt op dat de paarden soms een kant minder belasten met eten en de bespiering op het hoofd verliest.

Diagnose

De diagnose word gesteld tijdens de klinische inspectie bij de gebitsbehandeling. Bij ernstige gevallen kan het nodig zijn om aanvullend onderzoek met de röntgen te doen. Dit is om te bekijken of de ontsteking zo diep zit dat de kieswortel ook ontstoken is.

Voer blijft vast zitten tussen de kiezen. Het tandvlees trekt terug.

Behandeling

Voor de behandeling van de diastase is het erg belangrijk om de balans in de mond te herstellen. De pockets worden leeg gehaald en schoongemaakt.

Er zijn ook veel paarden die diastase hebben zonder dat er klinische klachten zijn. Voor deze paarden is het ook erg belangrijk om goed naar de balans en het dieet te kijken. Door dit aan te passen kunnen de pockets verdwijnen en voorkomen worden dat de paarden pijn hebben bij het eten. Bij erg diepe pockets kan het ook nodig zijn om ze tijdelijk op te vullen zodat er geen nieuw voer meer tussen komt en de holte mooier kan genezen.

Nazorg

De balans is in deze monden zeer belangrijk en het laten genezen van de holtes kan een poos duren. In deze periode is het belangrijk dat er vaak een controle plaats vind en dat er op tijd bij gestuurd kan worden in de behandeling.

Veel paarden die al ruime tijd weinig ruwvoer binnen krijgen ontwikkelen ook maagzweren. Ondersteuning in maag medicatie en vitamine suplementen is in deze periode dan ook extra van belang.

Infundibulaire nercrose

Wat zijn infundibulaire necrose

Infundibulaire necrose wordt vaak ook wel “cariës” genoemd. Echter is dit niet helemaal hetzelfde als cariës bij de mens.De bovenkiezen van paarden hebben twee “infundibulae”, dit zijn holtes in de kiezen, gevuld met tandcement. De opening van de holtes is op het kauwvlak.

Bij Infundibulaire necrose lost het cement in deze holtes op en wordt vervangen door voer, dit is een voortschrijdend proces.De risico’s van inf. necrose zijn dat de holte zo ver kan “uithollen” dat de wortelkanalen van de kies worden aangetast, of dat de kies zijn stevigheid verliest en breekt. In beide gevallen zal dat meestal leiden tot een kieswortelontsteking.

Voeding (suiker/zuur) en aanleg kunnen mogelijk risicofactoren zijn in het ontstaan van deze aandoening.

Hoe te herkennen

Zolang infundibulaire necrose nog niet heeft geleidt tot een kieswortelontsteking, zal het paarden geen ongemak vertonen. Tijdens de gebitsverzorging met de juiste uitrusting zal het opgemerkt worden.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld door met een haakje en een spiegel de gradatie vast te stellen, dit kan aangevuld worden door röntgen beelden. Er wordt gekeken hoe oppervlakkig en hoe diep de kiezen zijn aangetast. Met deze informatie is het dan mogelijk om een passend behandel plan te maken voor het vullen van de kiezen

Behandeling

Bij het vullen van de kies is het van groot belang dat de kies eerst in alle precisie wordt uitgeboord. Bij het uitboren is het van groot belang dat al het aangedane tandcement in de holte verwijderd wordt dit is zeer tijdrovend en intensief. De vulling wordt in de holte in lagen op gebouwd met nieuw cement. De holte is nu opgevuld en afgesloten hierdoor heeft de kies stabiliteit terug en zal de inf.necrose niet verergeren en weg blijven.

Nazorg

Het balanceren van het gebit is van groot belang om zo een te grote druk op deze kiezen te voorkomen. Wij adviseren om uw paard minimaal elke 6 maanden te balanceren.